段玉裁《说文解字注》
鼎
三足㒳耳。和五味之寶器也。(三足㒳耳謂器形。非謂字形也。九家易曰。鼎三足以象三台也。易曰。鼎黃耳。和當作盉。許亦從俗通用。)象析木㠯炊。(巳下次第依韵會所據小徐本訂。片者、判木也。反片為爿。一木析為二之形。炊鼎必用薪。故像之。唐張氏參誤會三足㒳耳為字形。乃高析木之㒳旁為耳。唐人皆作鼎。非也。唐氏玄度旣辨之矣。)貞省聲。(大徐本無。無此三字則上體未說。此謂上體目者貞省聲也。或曰離為目。㢲為木。鼎卦上離下㢲。何不以此說字乎。曰言易卦之取象則可。若六書之會意。必使二字相合成文。如人言、止戈是。目與木不相合也。故釋下體為象形。上體為諧聲。古叚鼎為丁。如賈誼傳春秋鼎盛、匡衡傳匡鼎來皆是。鼎之言當也。正也。都挺切。
十一部
。)昔禹收九牧之金。鑄鼎荆山之下。入山林川澤者。(此字依韵會補。)离魅蛧蜽莫能逢之。㠯協承天休。(离俗用螭。依禸部則當作离。此用宣三年左傳王孫滿說。傳不言鑄鼎荆山之下。尚書古文疏證云。陜西同州朝邑縣西南三十二里有懷德城。漢縣也。漢志左馮翊褱德下曰。禹貢北條荆山在南。皇甫謐帝王世紀。禹鑄鼎於荆山。在馮翊懷德之南。山下有荆渠。酈氏水經注。懷德縣故城在渭水之北。沙苑之南。禹貢北條荆山在南。山下有荆渠。即夏后鑄九鼎處也。)易卦㢲木於下者為鼎。(此引易證下體象析木之意。與㬜下引易證从日一例。)古文㠯貝為鼎。籒文㠯鼎為貝。(二貝字小徐皆作貞。郭忠恕佩觿云。古文以貞為鼎。籒文以鼎為則。亦誤。今正。京房說貞字鼎聲。此古文以貝為鼎之證也。許說𠟭𪔅䨶𪔈者、籒文之則員霣妘字。此籒文以鼎為貝之證也。)凡鼎之屬皆从鼎。
重文:
口令:
提交